08/03/2015: Vijftigste Spraakvermaak is gevarieerd feest
TERHEIJDEN – De vijftigste aflevering van Spraakvermaak is het jubileumfeestje geworden dat de makers vooraf hadden gehoopt. Een vol gevarieerd programma met bijzondere gasten, een volle zaal met enthousiast publiek en prachtig weer.

Spraakvermaak begon door het volle programma wat eerder dan gebruikelijk. Programmamaker van Omroep Brabant Carla van Loon was de gastpresentator deze middag. Ze maakt niet zo vaak meer programma’s voor de omroep, maar richt zich vooral op haar werk als psychotherapeut. Zij en presentator Dik van Beest, voor deze gelegenheid gestoken in een fraai wit kostuum, ontvingen als eerste Tweede Kamerlid Marianne Thieme van de Partij voor de Dieren. Aan de hand van foto’s vertelde ze over haar liefde voor de natuur en haar strijd voor een duurzame wereld. “Je kunt de mate van een beschaving aflezen aan hoe mensen met dieren omgaan”, zei ze. “Je krijgt een onleefbare samenleving door vervuiling. We moeten af van megastallen, maar ook van enorme industrieën. Grondstoffen zijn eindig. Niet economische groei moet leidend zijn, maar schoon en duurzaam.” Aan het eind toonde ze een hilarisch filmpje over mantelzorg. Ook hier pleitte ze voor meer bewustwording.
Daarna schoven burgemeester Gert de Kok van Drimmelen en oud-burgemeester Peter van der Velden van Breda voor de eerste quiz. De Kok vertelde tijdens het inleidende praatje over een primeur voor Drimmelen, de stemboot. Die vaart op 18 maart. Mensen kunnen er hun stem voor Provinciale Staten en de waterschappen uitbrengen. Van der Velde vertelde over de functies die hij nu bekleedt, maar zei een terugkeer naar de politiek niet uit te sluiten. “Zeg nooit nooit.”
Na vijf quizvragen was de stand gelijk en won De Kok de shoot-out. Hij ging echter niet met de beker naar huis: vaste bezoeker Piet Fens bood er 500 euro voor, mits het bedrag ten goede zou komen aan Spraakvermaak. De organisatie zette het geld gelijk om in consumptiebonnen, die na afloop aan alle bezoekers werden uitgedeeld.
De eerste van drie columnisten deze middag was Theo van Duren van het Wereld Natuur Bestrijdingsfonds. Hij vond het maar raar dat er een verbod op circusdieren was afgekondigd. En kon op zeer lachwekkende wijze haarfijn uitleggen waarom.

De laatste gast voor de pauze was emeritus-hoogleraar en schrijver Herman Pleij. Hij heeft onlangs een boek geschreven waarin hij de Nederlandse identiteit onderzoekt. In het boek ‘Moet Kunnen’ stelt hij dat DE Nederlandse identiteit niet bestaat, maar dat er wel collectiviteiten zijn, zoals hij ze noemt. In rap tempo behandelde Pleij onder meer carnaval, zuinigheid, Nederlanders in het buitenland, de positie van de vrouw en de verkleinwoordjes in de taal, die knusheid, maar ook kneuterigheid uitdrukken. Ook de Zwarte Pietendiscussie kwam nog voorbij. “Zwarte Piet was al aan het veranderen. Kijk naar hoe die veertig, vijftig jaar geleden werd neer gezet. Maar het ging sommigen niet snel genoeg. Wat doe je dan? Dan richt je een vereniging op. Nederland is het land met de meeste verenigingen en clubjes. En dan wordt er compromis bereikt.”
Na de pauze, en na het worstenbrood dat werd uitgedeeld door bakker Jurgen van Dongen, ging het programma verder met Staartvermaak waarin dit keer Het Beest, ofwel Dik van Beest, centraal stond. De presentator keek terug op vijftig afleveringen Spraakvermaak. Hij bewaart goede herinneringen aan de komst van D66-leider Alexander Pechtold, Tweede Kamervoorzitter Gerdi Verbeet en minister Frans Timmermans.
Johan van der Vlist was de tweede columnist deze middag. Hij was in de eerste seizoenen van Spraakvermaak de vaste columnist en heeft 32 keer achter het spreekgestoelte gestaan. Nu keerde hij er terug met een column over nonsens en echte mannen.

De tweede quiz van de middag ging tussen de oud-voetballers René en Willy van de Kerkhof. Ze blikten nog even terug op de WK-finales van 1974 en 1978. “Die van ’78 hadden we nooit kunnen winnen, maar het verlies van ’74 was erger”, vond de tweeling. De voetballers denken ook dat Nederlandse clubs nooit meer echt ver zullen komen in Europacupwedstrijden. “Daar is in Nederland het geld niet meer voor. Het Nederlands elftal zal wel aan de top blijven, maar ja, de voetballers spelen wel bijna allemaal in het buitenland.”
Hoe vaak ze ook scoorden in hun carrière, bij de quiz behaalden de broers niet veel punten. Willy won met 1-0.
Wim Daniëls was de derde en laatste columnist van de middag. Hij had speciaal voor Spraakvermaak een column geschreven. In een eerder optreden van de taalkundige in Terheijden had Dik van Beest immers gevraagd of het woord ‘spraakvermaak’ niet in de Van Dale zou kunnen komen. Daarop vertelde Daniëls dat er negentien woorden met vermaak in het woordenboek staan en dat eigenlijk Spraakvermaak er al in staat: “Het is volksvermaak.”

De laatste gast deze middag was historicus René Bastiaanse. Hij is directeur van het Brabants Historisch Informatiecentrum en presenteerde het populaire programma ‘De Wandeling’ op televisie bij Omroep Brabant. Ook schreef hij het boek ‘Onkuisheid’ over katholieke seks. Hij vertelde uitgebreid dat priesters in opleiding van alles over seks leerden omdat wellust een doodzonde was. “Mensen met wellustige gedachten zouden eeuwig branden in de hel en dat moest voorkomen worden. Tijdens de biecht moesten priesters dan wel weten waar het over ging en wat voor boetedoening er tegen over moest staan.”
Ook vertelde hij over de rol van de kerk in de Brabantse samenleving en onder meer over hoe meisjes en vrouwen volgens de katholieke kerk met de trapnaaimachine om moesten gaan.
Daarna hield hij nog een quiz, waarbij allerlei aspecten van het katholieke geloof aan bod kwamen. Hij ging kort in op excessen als misbruik binnen de katholieke kerk, maar benadrukte ook dat religieuzen zorgden voor ziekenzorg en onderwijs. Het publiek deed enthousiast mee, waardoor de vijftigste aflevering van Spraakvermaak een waardig slot kreeg.

Tussendoor waren er filmpjes te zien over hoe bezoekers Spraakvermaak ervaren en was er muziek van Mario en Cor Vissers. Voor het programma, in de pauze en na afloop speelde de Original Victoria Band, het oudste nog bestaande jazzorkest ter wereld, uit Breda in de tent. Deze was ter gelegenheid van het jubileum op de parkeerplaats van Ons Thuis gezet. Daar, maar ook buiten de tent onder de stralende lentezon, genoten bezoekers, makers en gasten na van een zeer geslaagde middag.
De volgende aflevering van Spraakvermaak is op zondag 11 oktober.
Fotografie: Tien Mureau