algemeen

Spraakvermaak op de duurzame toer met Jaap Korteweg en Sigrid Kaag

08-02-2021

Spraakvermaak had deze zondag een primeur. Waren de afleveringen dit seizoen vanwege corona alleen via een livestream te zien, nu werd voor het eerst een gast via een videoverbinding geïnterviewd. D66-lijstrekker Sigrid Kaag vond het niet verantwoord de weg op te gaan, maar verleende zo wel haar medewerking aan aflevering 85, waarin verder ook waterstofpionier Paul Smits en vegetarische slager Jaap Korteweg aanschoven. Bij alle drie de gasten staat duurzaamheid hoog op de agenda.

Birgit Verhoeven, journalist en presentator bij Omroep Brabant, was deze keer de gastpresentator. Ook zij hoefde niet ver te reizen om in Terheijden te komen, ze woont in Breda. Ze vertelde altijd al belangstelling voor haar vak te hebben gehad. Of het haar droom is ooit bij RTL-nieuws aan de slag te gaan? “Het leukste vind ik de omgang met allerlei mensen en een mooi verhaal te vertellen. Het maakt eigenlijk niet uit of ik dat voor Omroep Brabant doe of voor RTL.” Ze zei wel dat haar favoriete tv-verslaggever daar werkte: Jaap van Deurzen. “Die man is zó goed. Hij kan iets perfect uitleggen.” Minder leuk aan haar beroep vindt ze dat er mensen zijn die het nieuws als fake-nieuws bestempelen. “We werken heel hard om wat we zien en horen te controleren.”

Het kunstwerk van de maand was in februari gemaakt door Marianne van Gils uit Wagenberg: een kleurrijke koe.

Verhoeven en presentator Dik van Beest ontvingen als eerste Madenaar Paul Smits. Hij is in de regio vooral bekend van de Tankpunt-tankstations, maar heeft deze verkocht en richt zich sindsdien op het realiseren van een waterstof-tankstation. “Het is een beetje de kip en het ei”, zei hij daarover. “Er zijn zo weinig waterstof-tankstations, omdat er geen auto’s zijn die op waterstof rijden en er worden geen waterstof-auto’s gemaakt, omdat er zo weinig waterstof-tankstations worden gebouwd.”
Hij ziet waterstof als de brandstof van de toekomst. “Het is circulair. Je kunt het maken waar je het nodig hebt. Eenvoudig gezegd haal je waterstof en zuurstof uit elkaar. Wanneer je dat weer bij elkaar brengt, ontstaat er energie. Het nadeel nu is dat het nog duur is. Maar vergelijk het met elektrische auto’s, die waren in het begin ook heel duur en worden nu goedkoper. Dat zal met waterstof ook zo gaan.”
In eerste instantie zullen vooral vrachtwagens en bussen op waterstof gaan rijden, denkt Smits. “Een elektrische auto is prima voor hier, voor korte ritten. Ga je langer rijden, of moet je de heuvels over, dan is waterstof een uitkomst.”
Hij verwacht dat zijn waterstof-tankstation in Roosendaal aan het eind van het jaar operationeel is. Wie er dan komt tanken? “In ieder geval twee vuilniswagens van Roosendaal, dat heb ik zo met de gemeente afgesproken.”
Spreekt hier de ondernemer of de idealist, wilde Verhoeven weten. “Een beetje van allebei. Je weet dat fossiele brandstoffen hun langste tijd hebben gehad. Ik zal hier niet rijk van worden, want het duurt nog jaren voor het ingeburgerd is. Maar de weg ernaartoe is een mooie: ik ontmoet wetenschappers, studenten, onderzoekers. We zijn vernieuwend bezig en dat is vreselijk leuk.”

De Hannebroeck in Dorst was het doel waar Mirjam de Hort Op ging. Waarom wonen mensen op een camping? Camping? Chaletpark! Frans en Ineke zijn er vanuit Terheijden naartoe verhuisd. “Rust en ruimte, dicht bij de natuur”, prijzen ze hun nieuwe omgeving. Dat bleek hét argument ook van de andere bewoners. Ger: “Kleiner wonen in een groene omgeving.” Peter: “De rust hier.”
Eigenaar Wim stelde dat er wel regels zijn: “Het is een park voor 55+. Hoewel we oorspronkelijk, lang geleden een gewone camping waren, is dat verschoven naar stacaravans en naar chalets nu. Veel parken hebben niet veel oog voor de vergrijzing, wij wel. Het draait om de rust en de natuur.
Op het laatst was Mirjam nog even bij Piet en Peggy, waarbij Piet een deuntje op zijn gitaar speelde. “Dat hoort bij de camping”, vond Mirjam, “eh, chaletpark.”

Jaap Korteweg, de vegetarische slager, komt ook uit de buurt. Hij was de volgende gast. Met hem blikte Van Beest terug op zijn idee: vlees dat niet van dieren is gemaakt. “Ik heb daar zelf geen verstand van, maar vond wel dat het moest kunnen. Dus heb ik mensen om me heen verzameld met verstand van zaken. Mijn doel was groot te worden. Niet omdat ík dat nu zo nodig moest, maar omdat ik het gebruik van dieren overbodig wil maken. Daarom was de deal met Unilever zo’n goede. Zij hebben het bedrijf, de organisatie daarvoor.”
De marktaandelen bewijzen zijn gelijk: “In het begin had de Vegetarische Slager een marktaandeel van 1,5 procent, nu is dat al 5 procent.”
Of de namen met ck, zoals kipstuckjes, niet een beetje flauw zijn, vroeg Van Beest. “Nee, juist niet”, zei Korteweg. “Mensen verwachten zo’n naam. Bovendien, een hamburger is een product, geen dier. Een vegetarische hamburger kan prima. Anders zou je plastic bloemen ook geen bloemen meer kunnen noemen.” “Dan bent u zeker wel blij met de uitspraak van de Europese Unie dat deze naamgeving mag”, zei Verhoeven. “Ja, en het is ook slim”, zei Korteweg. “Het is duidelijk, je weet wat voor soort product je eet. Het gaat om verduurzaming.”
Nu hij zijn bedrijf heeft verkocht, zit hij zeker niet stil. De voormalige slager wil melkboer worden, maar dan zonder koeien. “Een koeienstal is in feite een melkfabriek. Het is een complex proces met de vier magen van een koe. Dat proces proberen we na te maken. Ik kwam in contact met een laboratorium in Gent, waarbij ze ook op die manier werkten, maar dan voor een medicijn. We zijn nu een jaar bezig en ik heb mezelf zeven jaar gegeven. Wetenschappers zeggen soms: dit kan niet, maar het gaat toch de goede kant op. We hebben ook 2,5 miljoen euro uitgeloofd voor degene die het micro-organisme vindt dat het proces kan versnellen.”
Voor de langere termijn denkt Korteweg aan kaas op deze manier maken. Verder wil hij de kruiden- en groenteteelt zodanig inrichten dat er geen chemische stoffen meer nodig zijn. “Er kan nog heel veel verbeterd worden.”

Spraakvermaak is normaal altijd de tweede zondag van de maand. Dat het dit keer op de eerste zondag was, heeft te maken met carnaval. Al veel eerder was besloten een week eerder te gaan zitten, om zo het leutfeest niet in de weg te lopen. De quiz sloot daarbij aan: die ging tussen Remco van Bochove en Corné Dudok van het duo Fein en Gijn. Dit onderdeel werd ingeleid door een filmpje van wat ze normaal rond deze tijd doen: de sauwelavond van Terheijden opluisteren met een act. Daarna werd de quiz gespeeld over het thema carnaval en duo’s. De heren hielden elkaar goed in evenwicht, 3-3, en de shootout bracht uitkomst: Remco van Bochove ging met de beker naar huis.

De bitterbal, deze keer een vegetarische, werd uitgereikt in Oosterhout. Rinus en Ria van den Heuvel zitten liever in de zaal bij Spraakvermaak, maar vinden online een mooi alternatief. “En vegetarische bitterballen eten we wel vaker. Die zullen zeker opgaan.”

Paul Smits was ook de columnist van de middag. Hij sprak niet over waterstof, maar over zijn andere grote liefde: carnavalsband de Kneuters. Hij vertelde over het ontstaan, toen ze jongens van 14, 15 waren en geen instrument konden spelen. “Later bleek dat we instrumenten hadden gekozen die bij ons pasten. De trompettist is een showmanneke, de klarinettist een precieze. En ik als trombonist? Ik las pas veel later dat trombonisten graag wat drinken.”
Sommigen werd lid van de harmonie in Made om zo les te krijgen. De harmonie was daar niet zo bij mee. “Op concoursen vroegen ze me of ik bepaalde delen niet mee wilde spelen. Mijn partituur was nog erger zwart gelakt dan de documenten die je op tv zag over de toeslagenaffaire.”
De band bestaat over twee jaar 50 jaar en Smits nodigde zichzelf uit om met de Kneuters dan bij Spraakvermaak te komen spelen. Dik van Beest bekrachtigde die uitnodiging.

Sigrid Kaag, lijsttrekker voor D66 bij de komende verkiezingen en nu demissionair-minister van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking, was de laatste gast. Vanwege de sneeuw was ze niet in Terheijden, maar ging het interview met haar via een video-verbinding. Die leek in het begin even te haperen, maar dat bleek loos alarm.
Van Beest viel met de deur in huis: wil ze echt premier worden, zoals ze aangaf? “Ja”, zei Kaag volmondig. “Er is in Nederland behoefte aan nieuw leiderschap. Ik heb waardering voor Rutte zoals hij nu de crisis managet, maar het is tijd dat we keuzes gaan maken. Voor het onderwijs en voor het klimaat. De veestapel moet halveren. We moeten durven kijken naar de langere termijn. En eerlijk gezegd heb ik Rutte nog nooit op een langetermijnvisie betrapt.”
Waarom D66 dan toch in het kabinet met Rutte zit, vroeg Verhoeven. “Omdat we onze verantwoordelijk nemen”, antwoordde Kaag. “We kunnen niet al onze idealen verwezenlijken, maar hebben heel goede dingen tot stand gebracht, bijvoorbeeld met het pensioenstelsel. Bovendien was 2017, toen dit kabinet aantrad, een andere tijd.”
De politica zei in te willen zetten op onderwijs en het versnellen van de energietransitie. Ze zegt dat het ledenaantal van D66 stijgt en dat ook aan vrijwilligers geen gebrek is. “Afhankelijk van welke peiling je bekijkt, staan we op 15 tot 17 zetels. Ik heb er vertrouwen in dat dat er meer gaan worden over vijf weken.” Samenwerking met de PVV of FvD sluit ze uit. “Populisme werkt vijandigheid in de hand. Wij-zij-denken. Daar moet je tegen strijden. Hoe? Ik heb de sleutel nog niet gevonden, maar blijf wel doorgaan, blijf het benoemen. Anders wordt het extreme al snel normaal en krijg je nooit die verbinding.”
In het verkiezingsprogramma staat onder meer een bedrag voor iedereen. Kaag legde uit: “Dat is om armoede te bestrijden én van de toeslagen af te komen. Iedereen krijgt dat bedrag, wie te veel heeft gekregen, betaalt dat via de belasting terug. En nee, het is zeker geen bedrag om van te leven. We willen het minimumloon laten stijgen, maar de uitkeringen niet. Er moet een prikkel zijn voor mensen om te gaan werken. We willen dit plan betalen door de vermogensbelasting omhoog te doen. De echt vermogende mensen merken dat niet eens.” Is het haalbaar?  “We laten ons programma nu doorrekenen door het Centraal Plan Bureau. En meestal komen we daar heel goed uit.”
Een ander punt het verkiezingprogramma is dat mensen tijdens de verkiezing twee stemmen uit zouden moeten brengen: één op een partij en één op een persoon. “Dan breng je de politiek dichter bij mensen. Het versterkt de band tussen de burgers en Den Haag. Het is vernieuwend, maar dat zijn we wel vaker. We blijven eraan trekken, tot er echt iets verandert.”
Ook ging het er nog even over of Kaag het erg vond dat ze soms als ‘elitair’ wordt afgeschilderd. “Ach, dat is een frame, een label”, zei ze daarover. “Bij mij is onderwijs heel belangrijk geweest. Het is een manier om het beste uit jezelf te halen. Als dat als elitair wordt gezien, prima.”
Verhoeven: “Ik wil even iedereen die kijkt meegeven dat dat met dat elitair wel meevalt. Toen we daarstraks de verbinding testten, zagen we dat mevrouw Kaag nog aan het schoonmaken was, gewoon zelf!”

Het actuele slotlied van Mix was ook nu niet in de zaal, maar buiten. De leden van kwartet hadden ook dit keer een fraai decor uitgekozen, ze stonden op molen De Arend in Terheijden.
Tussendoor was er muziek van de hoornist Erik Rozendom begeleid door pianist John van Kalmthout. Ze speelden instrumentaal, omdat de gemeente zang nu niet toestaat.

Fotoalbum

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
•