Spraakvermaak 101: hoe een glas whisky en wodka met ijs de tongen losmaken
13-12-2023
Na het welkomstwoord door de presentator van vandaag Walter van de Calseyde worden de kunstwerken van deze maand gepresenteerd. Twee stillevens van erpel en juin door Nella Lucas van schilderatelier De Aardewerkplaats in Lage Zwaluwe. Heel treffend geschilderd, maar er zijn altijd Spraakvermakers die overal de associatie met een bitterbal in zien en dat was dan ook nu weer tot grote hilariteit van het publiek het geval.
De magie van de Nieuwe Veste
Tijd voor de eerste gast en Hilda Vliegenthart betreedt het podium. Hilda werkt sinds 2015 in onze regio, eerst als directeur/bestuurder van De Nobelaer in Etten-Leur en vanaf eind vorig jaar in dezelfde functie bij Nieuwe Veste in Breda.
Na de eerste scherpe vraag van Walter grapt Hilda wel behoefte te hebben aan een whisky’tje. Die ze, gedienstig als we zijn, ook krijgt. Hoewel ze eigenlijk helemaal niet drinkt en het dus bij water houdt. Hilda toont zich bevlogen en heeft bewust na een schouwburg gekozen voor een centrum waar de zintuigen op het gebied van taal, creativiteit en kunst geprikkeld kunnen worden. Natuurlijk waren er leuke dingen in de schouwburg. Zoals de keer dat ze de bloemen na afloop van de voorstelling van Freek de Jonge vergeten waren en moesten improviseren met een oud bosje bloemen die onmiddellijk uitvielen. Of die keer met André van Duin die niet ophield met het kussen van Hilda toen ze hem bedankte voor zijn show.
Ze ziet het zo, dat ze door deze stap in haar carrière terug naar de basis is. Op de vraag van Walter wat haar zo aantrekt in die linkse hobby van haar, antwoordt Hilda dat cultuur het cement is van de samenleving en dat het voor mensen ontzettend belangrijk is om hun talenten te ontdekken en te ontwikkelen. “Cultuur brengt Geluk.” Gevraagd naar het effect van 200 miljoen euro bezuiniging door een minister als Halbe Zijlstra en de plannen die Wilders met cultuursubsidiëring heeft, onderkent Vliegenthart dat cultuur de kaalslag nog niet te boven is en dat ze het daarom juist zo belangrijk vindt zich ervoor in te zetten.
Bij de Nobelaer heeft ze een enorme klus gehad aan het begeleiden van de nieuwbouw. “Je hebt eigenlijk geen idee als je eraan begint. Het werd een zeer pittig proces, maar het resultaat is fantastisch geworden en geeft een zeer positieve impuls voor cultuur. Maar de cirkel was rond in Etten-Leur en Breda bood de kans op een nieuwe uitdaging”.
Bij de Nieuwe Veste werken 180 vaste medewerkers, ZZP’ers en heel veel vrijwilligers. Allen met een groot hart en inderdaad, zo beaamt Hilda de stelling van Walter, vaak ook wel eigenzinnig, eigenwijs en niet zo van de regeltjes. “Als directeur moet je in zo’n creatieve omgeving willen en kunnen werken en als je dat grote hart ziet neem je die eigenwijzigheid op de koop toe. Ik noem De Nieuwe Veste wel eens een magische plek. Iedereen kan binnen komen, niemand vraagt wat je komt doen. Studenten bijvoorbeeld komen er graag omdat ze dan niet alleen op hun kamertje zitten, maar op een fijne plek lotgenoten treffen die ook aan het studeren zijn. Deze plek geeft Breda een sociaal gezicht.”
Een ander onderwerp dat Walter aansnijdt, de ontlezing van Nederland en dan met name onder de jeugd, staat bij de Nieuwe Veste ook hoog op de agenda. “Het gaat natuurlijk niet alleen om boeken uitlenen, maar om met name kinderen actief aan het lezen te krijgen. Een activiteit als de voorleeswedstrijd voor basisschoolleerlingen is best succesvol en zeker een stimulans. Daarnaast zijn er andere programma’s en activiteiten om kinderen en hun ouders naar binnen te krijgen, maar het is niet genoeg. Weet dat we constant kijken naar nieuwe mogelijkheden om het lezen te stimuleren” aldus Hilda.
Op de vraag of cultuur niet meer iets voor de elite is, antwoordt Hilda dat dit natuurlijk niet zo is en dat zij ernaar streeft alle activiteiten als het kan gratis, maar anders zo laagdrempelig mogelijk aan te bieden. Dit laatste gebeurt ook door het aanbieden van projecten buiten het gebouw, dus erop uit, de wijk in. Alle kinderen zijn welkom.
Walter stelt vast dat Hilda het wel erg druk heeft. Naast haar baan ook nog voorzitter van Breda Photo en van de Theaterwerkplaats Turi. En dan ook nog hardlopen! Een ontaarde moeder die man en kinderen verwaarloost? Tot ieders verbazing wordt Hilda niet boos, maar moet erom lachen. “Het valt allemaal wel mee” zegt ze. “Ik vind het mooi om mijn rugzak met ervaring zoveel mogelijk in te zetten. Het gezin staat daarachter. Het hardlopen is voor mij een baken van rust samen met mijn hardloopvrienden. En verder moet je niet al te perfectionistisch zijn en een beetje slim zijn in het huishouden.” Om de (vaas) droogbloemen die ze als dank voor het prettig gesprek van Walter krijgt, kan ze hartelijk lachen. Humor heeft ze ook!
Op zoek naar regiosnoep
Zoals gewoonlijk trakteren Mirjam en Boudewijn vervolgens het publiek weer op hun belevenissen. In de zoektocht naar ingrediënten voor het lekkerste regiosnoepje bezoeken ze Beekers Berrie en imker Edith Polak. Zo maken we ook eens kennis met deze ondernemers uit onze gemeente en de producten die ze maken. Interessant ook om te vernemen dat de bijen van Edith zo’n 4 à 5 km vliegen om de nectar uit de Biesbosch te halen. Na alle vruchten van Beekers Berrie en de honing van Edith in een blender te hebben gemixt, is het duidelijk. Mirjam houdt van zoet en spreekt van een smaaksensatie, maar Boudewijn met vies gezicht vindt het bepaald niet zijn smaak. Misschien volgende maand maar op zoek naar een onafhankelijk proever.
Muziek met Mario
Altijd fijn als Mario komt zingen. Walter introduceert Mario en Mario introduceert zichzelf. Hij heeft gekozen voor het populaire lied “de Engelbewaarder” en de zaal zingt uit volle borst mee.
De journalist als vijand(?!)
Henk is 23 november, de dag na de tweede kamer verkiezingen, wakker geworden in een vreemde wereld. Van gerespecteerd journalist is hij verworden tot uitschot, tuig van de richel, een minderwaardig sujet en vijand van de zelfbenoemde leider. Het rechts orakel heeft gewonnen. Wat moet ik doen? Me milder opstellen? Emigreren? De online bagger maar over me heen laten komen? Wachten waarmee Plasterk komt? Wat doet NCS? Wat doet VVD? Is er nog hoop?
Wie van de journalist de vijand maakt, is niet uit op verbetering. Maar, wij journalisten blijven de vinger op de zere plek leggen. Een prikkelende column!
Mediawerk als aanvulling op recherchewerk
Willem wordt door Walter geïntroduceerd en betreedt vervolgens het podium. Willem van Hooijdonk is een nuchtere politieman en blijft deze middag ook de enige nuchtere podiumgast.
Op de suggestie van Walter dat Willem vast wel brandweerman wilde worden, antwoordt Willem dat hij aanvankelijk buschauffeur wilde worden, maar zich door toen bekende series als Columbo en Derrick tot het politievak aangetrokken voelde. Bij de Rijkspolitie vonden ze dat niet zo’n goed idee, maar de Gemeentepolitie wilde Willem wel in opleiding nemen. Na zijn opleiding heeft hij tal van politietaken op diverse terreinen verricht, tot hij op een gegeven moment, mede geïnspireerd door Klaas Wilting, kon kiezen voor de taak van politievoorlichter en de daarvoor benodigde opleidingen. En dat bleek beslist geen oersaaie baan, zoals Walter suggereerde. Willem: “Je bent het gezicht naar buiten toe, geeft verklaringen namens de organisatie, maakt persberichten en bent daarmee intermediair tussen pers en organisatie, je geeft procesinformatie, komt met je gezicht op TV, kortom dat is niet saai, dat is spannend.” Op de vraag wie hem in dit alles begeleidt, moet Willem beamen dat hijzelf alles op ervaring doet. Wel begeleidt hij andere voorlichters.
Van Hooijdonk is verder van mening dat Nederland niet veel onveiliger is dan pakweg 20 jaar geleden. Er wordt natuurlijk nu veel meer in beeld gebracht en er zijn specifieke overtredingen die vroeger niet voorkwamen. Hij onderkent wel dat de beleving vaak anders is, maar het zijn de feiten die tellen. Willem houdt zich aan die feiten en op die manier is hij in staat een eerlijk en geloofwaardig verhaal te vertellen.
Walter vraagt Willem wat naar zijn mening de meerwaarde is van het mediawerk. Willem: “door het mediawerk wordt meer opgelost en dat geeft veel voldoening. Maar het recherchewerk is ook heel belangrijk. Het is vaak taai en zwaar, bijvoorbeeld in incestzaken, verkrachtingen. Ik ben dan heel attent, maar verlaat me natuurlijk op rechercheurs die daarvoor goed zijn opgeleid, empathisch moeten zijn en beide kanten van de zaak heel goed in ogenschouw moeten nemen. Ik ga daar zelf ook heel zorgvuldig mee om, want ik besef heel goed dat je iemand volledig te gronde kunt richten als je informatie geeft die niet op vaststaande feiten zijn gebaseerd.”
Willem vervolgt: “Familiedrama’s grijpen me soms erg aan, maar ik kan het thuis wel redelijk goed van me afzetten en praat daarover dan niet uitgebreid met mijn vrouw, hooguit oppervlakkig.”Op de vraag van Walter of niet de helft van de hoge onderscheiding die Willem van Hooijdonk heeft ontvangen aan zijn vrouw ten deel moet vallen, kan Willem, zijn vrouw liefdevol aankijkend, natuurlijk niet anders antwoorden dan “natuurlijk.”
En de draaideurcriminelen “ja, zegt Willem, inderdaad word je daar wel eens moedeloos van. Toch maar niet teveel bij stilstaan en denken aan de successen die je als politie ook bereikt”.
Willem van Hooijdonk gaat iedere dag fluitend naar zijn werk, maar stopt medio volgend jaar. Hij kijkt op heel veel dingen met een goed gevoel terug. Door Walter gevraagd naar het hoogtepunt zegt Willem dat dit lastig is om te benoemen. “Elke dag is anders, het contact met mensen is steeds anders en het was zeker geen 9 tot 5 baan. De brand op Moerdijk bij Chemie-Pack heeft ook op Willem veel indruk gemaakt vanwege de grote impact die het had. Misschien was dat wel het hoogtepunt en misschien had Willem van Hooijdonk dan toch wel brandweerman kunnen worden.
Kerstquiz
Anders van vorm, andere presentatie en andere vragen en filmpjes. Walter stelt de hiervoor verantwoordelijke redactieleden behorende personen voor: Theo den Exter, Anouk Korevaar en René Schotanus. Deze keer is het thema “Kerstmis” en zijn de quizdeelnemers min of meer vrijwillig geselecteerd uit de bezoekers van Spraakvermaak: Jeanette de Graaf en Marcel Robeerst.
De spelers hebben het maximaal benodigde aantal vragen nodig om te komen tot de einduitslag. Marcel 5 vragen goed en Jeanette 4.
Bitterbal en Mario
Hoewel zij op zich niets met elkaar te maken hebben, wordt de bitterbal uitgeserveerd tijdens het tweede optreden van Mario. Onder het genot van de door Peter van Bragt van Aannemingbedrijf Graaumans te Dorst gesponsorde bitterbal, zingt Mario op onnavolgbare wijze en beter dan het origineel de bij deze decembermaand passende kerstliedjes.
Jan over tweede kansen en de toekomst
Een fan en trouwe gast van Spraakvermaak, zo kondigt Walter van de Calseyde Jan Slagter aan, en dat is ook zo. Jan is al zo vlug op zijn gemak dat hij zich een wodka met ijs door Theo laat serveren. Lekker.
Walter vraagt zich af of er een verband is tussen het opgroeien in een gereformeerd gezin waarin de TV geen plaats had en het uitgroeien tot een van de succesvolste omroepdirecteuren. Jan is zoals hij is: duidelijk; en heeft dus aan één word genoeg “nee”. Vervolgens vertelt hij dan wel hoe het er bij hem thuis aan toe ging en blijkt dat op een gegeven moment de programma’s van de NCRV voor zijn vader en dus ook het gezin toelaatbaar waren.
MAX is zijn kind, Jan heeft het opgericht, is onder zijn leiding gegroeid naar op dit moment 430.000 leden en daarmee de grootste omroep. Jan is het gezicht en “ik moet wel iets te zeggen hebben.”
“Ik kan mijn medewerkers onmogelijk meer bieden dan John de Mol, dus moet ik het van andere dingen hebben. Ik vaar op mijn intuïtie, zo zijn bijvoorbeeld Martine Bijl en André van Duin tot MAX toegetreden, ik streef naar een goede band met elkaar, de medewerkers werken graag en in een goede sfeer en de kantjes ervan af lopen kan echt niet bij mij”.
Walter gaat nader in op het cancelen van tv-iconen als Matthijs van Nieuwkerk en Tom Egberts en vraagt Jan of hij niet meer opkomt voor het leed van de vermeende dader dan voor dat van de slachtoffers. Jan vindt dit veel te kort door de bocht. “Iedereen liet Mathijs vallen. Hij heeft zwarte sneeuw gezien. Tom Egberts lijdt aan het broken heart syndroom. Nooit eerder van gehoord, maar het is echt waar. Het is schandalig wat bij de NOS gebeurt. Er heerst een cancelcultuur. Ieder verdient een tweede kans. Het rapport dat de feiten boven tafel moet brengen, wordt steeds maar uitgesteld. Ik voorspel dat er geen nieuwe feiten aan het licht komen voor wat betreft Matthijs en dat hij door het telkens uitstellen belemmerd wordt in zijn terugkeer. Ik begrijp dan ook heel goed dat hij zijn carrière gaat voortzetten bij RTL. Dat hij geen enkel vertrouwen meer heeft in de NPO. Ik heb tegen Matthijs gezegd: ‘wat je ook kiest, we zijn en blijven vrienden’. En wat je ook kiest, iedereen is voor MAX.”
Walter vraagt zich af hoe Jan aankijkt tegen voornemens vanuit de politiek om de NPO af te schaffen, dan wel om sterk op de publieke omroep te bezuinigen. Jan heeft eerder al gezegd dat Nederland zonder publieke omroep echt niet kan en houdt dit ook deze middag recht overeind. “We hebben een onafhankelijke omroep nodig. Het raakt aan de rechtstaat om dit af te schaffen. En als het geluid je niet bevalt, kun je niet zeggen dat het weg moet. Ik sta er wel voor open dat het transparanter moet. Het is natuurlijk te gek dat presentatoren van NPO (Op 1) uit de media moeten vernemen dat hun programma’s stoppen. (overigens is dit een voorgenomen, nog geen voldongen of definitief besluit). En ik denk ook dat we best met minder managers, consultants etc. als publieke omroepen kunnen functioneren.”
En dan de toekomst van Jan Slagter, zo vraagt Walter zich af. Hoe ziet Jan die? Jan ziet veel om hem heen. Een van de zaken waaraan hij heel graag iets wil doen is eenzaamheidsbestrijding in de vorm van Max Meeting Points. In Zoetermeer functioneert inmiddels het Max café en dat is echt professioneel van opzet. Op zondag is het bijvoorbeeld nabestaandencafé, er is een ouderencoach beschikbaar en het café is echt een ontmoetingsplek geworden.
Maar ook armoedebestrijding heeft zijn warme aandacht. Door middel van Stichting MAX Maakt Mogelijk laat hij zien hoe de wereld er werkelijk uitziet. Hoeveel armoede er is en hoe we met zijn allen mensen in armoede kunnen helpen. “Ik heb heel veel ellende gezien en het went nooit.”
Op de vraag van Walter wat Jan gaat doen nadat hij eind 2024 is gestopt als omroepdirecteur, zegt Jan dat hij echt niet helemaal weg gaat bij Max. “Ik blijf lid van de directie en zal me gaan bezighouden met de dingen die ik leuk vind, zoals het organiseren van de ledendagen en het bedenken van nieuwe programma’s. Met vergaderen ga ik stoppen.”
En dan de laatste vraag, Jan. Je hebt een goede intuïtie voor talent. Heb je vanmiddag bij Spraakvermaak nog talenten gezien waar MAX zijn voordeel mee kan doen?
Jan: “Misschien jij, Walter?” Een mooie afsluiting van een boeiend gesprek.
Slotlied door TJA
Aan het eind van het programma natuurlijk het door Anouk geschreven lied waarin alle gasten de revue passeren, op onnavolgbare wijze gezongen door deze keer slechts twee van de drie tenoren (Theo en Judo) en luidkeels meegezongen door ons publiek.
Hierna bedankt Walter iedereen voor zijn/ haar bijdrage en kondigt voor de aflevering van januari de podiumgasten Johan de Vos, Renzo Veenstra en Rob van Bavel aan.
Tenslotte vermeldt hij nog dat op 29 december de fantastische pubquiz Spraakvermaak A GoGo in de Gouden Leeuw plaatsvindt (kaarten á 10 euro verkrijgbaar bij DA drogist Relinde Fijnaut in Terheijden).
Foto’s: René Schotanus